Cúm mùa là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm. Dù không phải là căn bệnh quá nguy hiểm, cúm mùa vẫn có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng. Đặc biệt, bệnh có gây ra biến chứng nguy hiểm ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có bệnh nền. Vì vậy, hiểu rõ về cúm mùa là bước quan trọng để bạn và gia đình có thể phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Cúm mùa là gì?
Khái niệm cơ bản về cúm mùa
Cúm mùa là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do virus cúm gây ra. Mỗi năm, virus cúm lại xuất hiện theo mùa, thường vào mùa thu và mùa đông. Bệnh lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp, đặc biệt là trong môi trường đông người hoặc nơi có không khí lưu thông kém.
Virus cúm có nhiều chủng khác nhau. Trong đó, phổ biến nhất là cúm A và cúm B. Những chủng này thay đổi liên tục, khiến hệ miễn dịch của con người khó nhận biết và chống lại. Do đó, người ta có thể bị cúm nhiều lần trong đời mà không phát triển khả năng miễn dịch lâu dài.
Phân biệt cúm mùa với cảm lạnh thông thường
Cúm mùa và cảm lạnh thường bị nhầm lẫn vì đều gây ra các triệu chứng về đường hô hấp. Tuy nhiên, hai bệnh này có sự khác biệt rõ rệt mà bạn cần biết để nhận diện chính xác.
Cúm mùa thường khởi phát nhanh với triệu chứng sốt cao, đau nhức toàn thân và cảm giác mệt mỏi nghiêm trọng. Trong khi đó, cảm lạnh tiến triển chậm hơn và các triệu chứng thường nhẹ hơn như sổ mũi, hắt hơi, đau họng nhẹ. Việc phân biệt đúng giúp người bệnh lựa chọn cách chăm sóc và theo dõi sức khỏe phù hợp hơn. Chúng ta cũng tránh dùng thuốc sai cách làm bệnh bị nặng hơn
Triệu chứng, biến chứng và nhóm nguy cơ cao
Các triệu chứng thường gặp của cúm mùa
Cúm mùa có thể biểu hiện nhiều triệu chứng khác nhau. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu phổ biến dễ nhận biết của căn bệnh này. Đó là:
- Sốt cao, thường từ 38–40 độ C kèm theo ớn lạnh và đổ mồ hôi.
- Ho khan hoặc ho có đờm, đau đầu, đau cơ và mệt mỏi toàn thân.
- Msố trường hợp còn gặp các triệu chứng như đau họng, nghẹt mũi hoặc sổ mũi.
Những triệu chứng này thường kéo dài từ 3 đến 7 ngày. Tuy nhiên, cảm giác mệt mỏi có thể kéo dài lâu hơn, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc có sức đề kháng yếu. Do đó, việc nghỉ ngơi và theo dõi triệu chứng trong giai đoạn này là rất quan trọng.
Biến chứng có thể xảy ra nếu không điều trị đúng cách
Đa phần người bị cúm sẽ hồi phục hoàn toàn sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu không được chăm sóc đúng cách, cúm mùa có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Một số biến chứng thường gặp bao gồm:
- Viêm phổi do virus hoặc do vi khuẩn bội nhiễm
- Viêm tai giữa – đặc biệt là ở trẻ nhỏ
- Tình trạng làm nặng thêm các bệnh nền như hen suyễn, tiểu đường hoặc bệnh tim mạch.
- Đồng thời, trẻ em nếu sử dụng aspirin không đúng cách có thể gặp phải hội chứng Reye. Đây là một biến chứng nguy hiểm hiếm gặp nhưng hoàn toàn có thẻ xảy ra.
Nhìn chung, cúm mùa không phải bệnh quá nghiêm trọng với người khỏe mạnh. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc chúng ta có thể chút quan. Bạn vẫn cần theo dõi kỹ các triệu chứng và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để tránh rủi ro.
Những ai dễ bị biến chứng nặng?
Không phải ai bị cúm mùa cũng gặp biến chứng. Tuy nhiên, có một số nhóm người có nguy cơ cao cần đặc biệt lưu ý.
Trong đó, đối tượng đầu tiên là trẻ em dưới 5 tuổi – đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi, người cao tuổi trên 65 tuổi và phụ nữ đang mang thai. Ngoài ra, những người có bệnh lý nền mạn tính như bệnh tim, phổi, thận, tiểu đường hoặc người bị suy giảm miễn dịch cũng có nguy cơ cao gặp biến chứng nếu không được theo dõi sát sao.
Với những đối tượng này, ngay khi có dấu hiệu của cúm, nên đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị kịp thời. Nhờ đó, tránh để bệnh chuyển nặng gây khó khăn cho việc điều trị sau này.
Phòng ngừa cúm mùa hiệu quả
Tiêm vaccine – lá chắn quan trọng nhất
Tiêm vaccine cúm là biện pháp hiệu quả nhất giúp phòng ngừa bệnh cúm mùa. Mỗi năm, vaccine được cập nhật để phù hợp với chủng virus đang lưu hành, vì virus cúm liên tục biến đổi.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam đều khuyến cáo mọi người nên tiêm phòng cúm định kỳ hàng năm. Đặc biệt là những người trong nhóm nguy cơ cao nên ưu tiên tiêm sớm vào đầu mùa cúm. Thông thường là từ tháng 9 đến tháng 11.
Tiêm vaccine không chỉ bảo vệ bạn khỏi mắc bệnh mà còn giúp giảm nhẹ triệu chứng nếu chẳng may bị nhiễm. Đồng thời, biện pháp này còn có tác dụng làm giảm sự lây lan của virus trong cộng đồng.
Những biện pháp phòng ngừa đơn giản tại nhà
Ngoài tiêm vaccine, bạn có thể áp dụng những biện pháp đơn giản tại nhà để giảm nguy cơ lây nhiễm cúm mùa. Đó là
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng trong ít nhất 20 giây. Đặc biệt sau khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc nơi công cộng.
- Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, đồng thời tránh tiếp xúc gần với người có biểu hiện cúm.
- Gữ vệ sinh nhà cửa, lau chùi các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, điện thoại cũng rất quan trọng.
- Bổ sung chế độ dinh dưỡng hợp lý. Bao gồm ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C…
- Đảm bảo giấc ngủ và nghỉ ngơi đầy đủ để tăng cường hệ miễn dịch.
Điều trị cúm mùa tại nhà và khi nào cần đi khám
Khi nào có thể điều trị tại nhà?
Đa số các trường hợp cúm nhẹ ở người khỏe mạnh có thể điều trị tại nhà mà không cần nhập viện. Tuy nhiên, việc chăm sóc đúng cách là rất quan trọng để tránh bệnh chuyển biến xấu.
Trước tiên, người bệnh cần nghỉ ngơi nhiều, hạn chế vận động để cơ thể có thời gian hồi phục. Việc uống đủ nước, ăn thức ăn lỏng như cháo, súp cũng giúp giữ cơ thể đủ dinh dưỡng và giảm mất nước do sốt.
Ngoài ra, bạn có thể sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau như paracetamol theo đúng liều lượng hướng dẫn. Cần theo dõi nhiệt độ, nhịp thở và mức độ mệt mỏi mỗi ngày để phát hiện kịp thời nếu có biểu hiện bất thường.
Khi nào cần đi khám bác sĩ ngay?
Mặc dù cúm mùa thường có thể tự khỏi, vẫn có những trường hợp cần được theo dõi y tế ngay lập tức. Đặc biệt là khi người bệnh sốt cao liên tục không hạ sau 3 ngày, có biểu hiện ho nặng, khó thở hoặc đau tức ngực.
Đối với trẻ nhỏ, nếu trẻ bỏ bú, ngủ li bì, quấy khóc không dứt hoặc thở nhanh bất thường, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán. Người lớn tuổi bị mệt mỏi kéo dài, hoa mắt, chóng mặt cũng không nên chủ quan mà cần được bác sĩ thăm khám.
Việc phát hiện sớm các dấu hiệu nguy hiểm sẽ giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn và giảm nguy cơ gặp biến chứng nặng.
Câu hỏi thường gặp về cúm mùa (FAQ)
Trên thực tế, có rất nhiều người băn khoăn về cách phòng và xử lý cúm mùa một cách hiệu quả. Dưới đây là phần giải đáp những câu hỏi thường gặp nhất, nhằm cung cấp thêm kiến thức thực tế và dễ áp dụng cho bạn và gia đình.
Cúm mùa lây như thế nào?
Có, cúm mùa là bệnh rất dễ lây. Virus cúm lây lan qua các giọt bắn từ nước bọt khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Bạn cũng có thể bị lây khi chạm vào đồ vật có virus (như tay nắm cửa, điện thoại), rồi đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng.
Đồng thời, việc tiếp xúc gần với người đang bị cúm cũng làm tăng nguy cơ bị cúm. Vì vậy, trong mùa cúm, giữ khoảng cách, đeo khẩu trang và rửa tay thường xuyên là cách rất hữu hiệu để tránh lây nhiễm.
Cúm mùa có gây biến chứng không?
Có. Dù đa số trường hợp cúm mùa tự khỏi, nhưng vẫn có nguy cơ gây biến chứng, nhất là ở người có sức đề kháng yếu. Một số biến chứng phổ biến bao gồm:
- Viêm phổi.
- Viêm tai giữa (ở trẻ nhỏ).
- Viêm phế quản.
- Làm nặng thêm các bệnh nền như hen suyễn, tiểu đường, bệnh tim mạch.
Đây là lý do vì sao cúm mùa không nên bị xem nhẹ. Đồng thời, việc tiêm vaccine ngừa cúm là rất quan trọng.
Trẻ em dưới 6 tháng có tiêm vaccine cúm được không?
Trẻ dưới 6 tháng tuổi chưa được phép tiêm vaccine cúm. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể bảo vệ trẻ bằng cách:
- Đảm bảo những người chăm sóc và sống gần trẻ đều được tiêm vaccine cúm.
- Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người bị cúm.
- Giữ gìn vệ sinh tay, đồ chơi và không gian xung quanh trẻ.
Đây được gọi là biện pháp “bảo vệ gián tiếp” nhưng rất hiệu quả trong giai đoạn trẻ chưa thể tự phòng bệnh.
Có thể tiêm vaccine cúm cùng lúc với vaccine khác không?
Có thể. Vaccine cúm có thể được tiêm cùng lúc với các loại vaccine khác, chẳng hạn như:
- Vaccine COVID-19.
- Vaccine uốn ván, bạch hầu.
- Vaccine viêm gan B hoặc A.
Tuy nhiên, bạn nên tiêm ở các vị trí khác nhau trên cơ thể (mỗi loại ở một cánh tay chẳng hạn) và nên hỏi ý kiến nhân viên y tế để đảm bảo an toàn.
